Głównym celem badań psychotechnicznych jest poprawa bezpieczeństwa – nie tylko samych kierowców, ale i pozostałych uczestników ruchu drogowego. W jakich przypadkach pracodawca powinien bezwzględnie zlecić ich wykonanie?
Badania psychotechniczne – co to takiego?
Pracownicy i kandydaci, którzy do wykonywania swojej pracy muszą posiadać pewne konkretne cechy psychiczne, powinni przejść tzw. badania psychotechniczne. Częstotliwość ich wykonywania zależy od wieku danej osoby. W przypadku pracowników przed 60. rokiem życia należy powtarzać je co 5 lat, z kolei w przypadku osób powyżej 60 lat – co 2,5 roku. Od momentu otrzymania od pracodawcy skierowania pracownik ma maksymalnie 30 dni na zgłoszenie się na badania. W dniu badań niezbędny jest wyłącznie aktualny dokument tożsamości, np. dowód osobisty.
Kiedy badania psychotechniczne są konieczne?
Istnieją pewne zawody, w przypadku których wykonywanie badań psychotechnicznych jest koniecznością. Mowa szczególnie o pracownikach zatrudnionych na etacie kierowcy – dostawcach, kurierach, kierowcach pojazdów uprzywilejowanych czy samozatrudnionych działających w zakresie transportu drogowego. Otrzymują oni orzeczenie psychologiczne o ważności do 5 lat, które następnie muszą przekazać swojemu pracodawcy (z wyjątkiem samozatrudnionych). Obowiązek wykonywania badań wynika w tym przypadku bezpośrednio z zapisów ustawy o transporcie drogowym. Dotyczy on również pracowników zatrudnionych na innych stanowiskach, wykorzystujących do celów służbowych samochód – służbowy lub prywatny. Konieczność przejścia badań określa ustawa o służbie medycyny pracy.
Badania psychotechniczne muszą wykonywać również:
- instruktorzy i egzaminatorzy nauki jazdy;
- motorniczy tramwajów;
- kierowcy Bolt, Uber i innych podobnych firm;
- operatorzy urządzeń oraz maszyn (w tym ciężkich maszyn drogowych);
- górnicy;
- operatorzy koparek, dźwigów, wózków widłowych czy suwnic;
- pracownicy wykonujący pracę na wysokości;
- sędziowie;
- pracownicy agencji ochrony;
- kandydaci do straży miejskiej;
- detektywi;
- osoby sprzedające i produkujące materiały wybuchowe.
W każdym z tych przypadków pracodawca powinien zlecić wykonanie badań psychotechnicznych.
Zakres badań psychotechnicznych
Jak wskazuje rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących pracę na stanowisku kierowcy, zakres badania psychologicznego dotyczącego psychologii transportu obejmuje:
- bezpośredni wywiad;
- obserwację danej osoby;
- badanie narzędziami diagnostycznymi;
- ocenę oraz opis badanej osoby pod kątem sprawności intelektualnej i psychomotorycznej, procesów poznawczych oraz osobowości (przy uwzględnieniu funkcjonowania w trudniejszych sytuacjach).
Koszt większości badań psychotechnicznych wynosi 150 złotych, choć niektóre z nich mogą kosztować nawet 100 złotych.