Każdy pracodawca ma możliwość zatrudniania pracowników młodocianych, czyli osób między 15. a 18 rokiem życia. Podobnie jak podczas zatrudniania osób dorosłych, niezbędne jest w tym przypadku przestrzeganie odpowiednich przepisów. Co powinien wiedzieć pracodawca zatrudniający młodocianych oraz sam młodociany, poszukujący pracy?
Młodociany pracownik – co go wyróżnia?
Mówiąc o pracowniku młodocianym, mamy na myśli pracownika pomiędzy 15. a 18. rokiem życia. Według kodeksu pracy zatrudniony może zostać jedynie młodociany, który ukończył trwającą osiem lat szkołę podstawową. W przeciwnym razie ucznia można zatrudnić wyłącznie do przyuczenia do pracy lub zawody. Jeżeli z kolei jest to osoba przed 15. urodzinami, która ukończyła szkołę podstawową, możliwe jest zatrudnienie na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kandydat ukończy 15. rok życia. Mówimy wówczas o umowie o wykonywanie prac lekkich, o przyuczenie do wykonywania konkretnej pracy bądź o naukę zawodu. Jeśli natomiast kandydat zyskał pełnoletniość podczas nauki w szkole podstawowej, zatrudnia się go na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym ukończył on naukę. Młodociani pracownicy muszą przedstawić pracodawcy świadectwo od lekarza, informujące o braku przeciwwskazań do wykonywania danej pracy. Pracodawca ma z kolei obowiązek zapewnienia młodocianym zatrudnionym potrzebnej opieki oraz pomocy, a także prowadzenia ewidencji. Młodociani pracownicy, z którymi zawarta została umowa o pracę, podlegają też ubezpieczeniom społecznym.
Pracownik młodociany a czas pracy
Młodociani pracownicy nie mogą pracować w ciągu doby dłużej niż 8 godzin. W przypadku osób, które nie ukończyły 16 lat, czas ten jest nawet krótszy – maksymalnie 6 godzin. Do czasu pracy wlicza się czas nauki, nawet jeżeli odbywa się w zupełnie innych godzinach. Jeżeli czas dziennej pracy przekracza 4,5 godziny, pracownik ma prawo do przerwy trwającej pół godziny, wliczonej do godzin pracy. Niezbędne jest również przestrzeganie odpowiedniej długości odpoczynku dobowego – nie może być on krótszy niż 14 godzin. Młodociany pracownik nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, a co tydzień ma prawo do odpoczynku trwającego 48 godzin bez przerwy – włącznie z niedzielą.
Wynagrodzenie za pracę dla młodocianego pracownika
W przypadku pracowników młodocianych wynagrodzenie za pracę określa się na podstawie przeciętego miesięcznego wynagrodzenia w minionym kwartale. Za pierwszy rok nauki zawodu mogą oni otrzymać jego 5%. W drugim roku jest to 6%, z kolei w trzecim – 7% przeciętego wynagrodzenia miesięcznego z poprzedniego kwartału. Ostateczna wysokość wynagrodzenia zależy jednak od ustaleń pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Po pół roku od rozpoczęcia pracy młodociany zatrudniony ma prawo do 12 dni roboczych urlopu wypoczynkowego, a po upływie roku – 26 dni. Młodociany, któremu prawo do urlopu przysługiwało przed ukończeniem 18 lat i który ukończył 18. rok życia w danym roku, ma natomiast prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych. Pracodawca musi ponadto udzielić młodocianemu pracownikowi dni wolnych w trakcie ferii szkolnych.