Kobiety, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę i w czasie trwania stosunku pracy zajdą w ciążę są objęte szczególną ochroną ze względu na zaistniałą sytuację. Ustawodawca przewidział szereg praw pracowniczych dla kobiet w ciąży, których pracodawcy muszą przestrzegać bez względu na inne okoliczności. Jakie zatem są te specjalne prawa pracownicze kobiet w ciąży? Na jakie względy ze strony ustawodawcy mogą one liczyć, a co im bezwzględnie nie przysługuje?
Gwarancja zatrudnienia
Przede wszystkim, kodeks pracy gwarantuje pracownicy w ciąży bezpieczeństwo zatrudnienia. Jeżeli pracownicę i pracodawcę łączy stosunek pracy, wówczas pracodawca, po otrzymaniu informacji o ciąży, nie może jej zwolnić z pracy. To zastrzeżenie dotyczy również kobiet, które przebywają na urlopie macierzyńskim.
Jeżeli nie jest to stosunek pracy lub jest to umowa na czas określony, którego koniec przypada przed porodem, wówczas zostaje ona automatycznie przedłużona do dnia porodu. Ważne, by umowa inna niż umowa o pracę trwała minimum trzydzieści dni przed poinformowaniem pracodawcy o fakcie zajścia w ciążę.
Umowa nie przedłuża się automatycznie wyłącznie wtedy, gdy pracownica zostanie zatrudniona na okres próbny, który jest krótszy niż jeden miesiąc lub też gdy zachodzą uzasadnione przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę z jej winy, na co zgadzają się zakładowe związki zawodowe.
Zasadniczo jednak, pracownica w ciąży jest chroniona pod względem bezpieczeństwa zatrudnienia, a tę gwarancję daje jej kodeks pracy.
Charakter pracy
Z uwagi na specyficzny stan, w jakim jest kobieta w ciąży i konieczność zachowania środków bezpieczeństwa, ustawodawca stworzył listę miejsc, w których pracownica w ciąży nie może przebywać oraz listę prac, których nie może wykonywać. Są to głównie takie zadania, które zagrażają bezpieczeństwu rozwijającego się dziecka lub jej samej. Nie wolno jej też przebywać w pomieszczeniach, w których mogą się znajdować substancje szkodliwe dla zdrowia.
W przypadku pracy o charakterze ciągłym, zmianowej czy też weekendowej, wszędzie tam, gdzie dzień pracy jest zgodnie z prawem przedłużony, pracownica w ciąży nie może mieć narzuconego dnia pracy dłuższego niż ośmiogodzinny. Ponadto, ciężarna nie może pracować w godzinach nadliczbowych ani na nocnej zmianie.
Co ważne, jeżeli ograniczenie dnia pracy lub też liczby obowiązków pracownicy, które wynikają jej bycia w ciąży wpływa na obniżenie jej wynagrodzenia, wówczas należy się pracownicy dodatek wyrównawczy.
Zwolnienie lekarskie i zwolnienie w celu wykonania badań
Kobieta, która jest w ciąży ma prawo skorzystać ze zwolnienia lekarskiego, jeżeli jej stan zdrowia wskazuje taką konieczność. Nie musi to być zwolnienie od lekarza ginekologa, ale również od każdego inne lekarza, który dostrzega konieczność pozostawienia pracownicy w domu. W tym czasie przysługuje pracownicy wynagrodzenie chorobowe, które wypłacane jest w wartości 100% wynagrodzenia. Wylicza się je na podstawie pensji z ostatnich dwunastu miesięcy przed zachorowaniem czy też rozpoczęciem zwolnienia.
Jeżeli jest taka konieczność i zwolnienie trwa dłużej niż 33 dni nieprzerwanie, kobiecie przysługuje po tym czasie zasiłek chorobowy, którego wartość również wynosi 100%.
Może też się tak zdarzyć, że pracownica w ciąży zachowuje aktywność zawodową, ale ze względu na swój stan musi poddawać się badaniom lekarskim. Jeżeli badania te musi wykonać w godzinach swojej pracy, pracodawca ma obowiązek zwolnić ją od wykonywania obowiązków i udzielić pozwolenia na wykonanie badań. Naturalnie jest to możliwe wyłącznie wtedy, gdy badania muszą być wykonane w godzinach pracy (np. tak przyjmuje specjalista lub gabinet, w którym jest sprzęt niezbędny do badań). Jeżeli jest możliwość wykonania badań poza godzinami pracy, pracownica w ciąży powinna z tej możliwości skorzystać.
Ustawodawca wziął pod uwagę bardzo zróżnicowane okoliczności, tworząc zestaw praw i przywilejów dla pracujących kobiet w ciąży. Przede wszystkim jednak kierował się ich bezpieczeństwem i wpływem samopoczucia, poczucia bezpieczeństwa czy warunków pracy na rozwój jej potomstwa.