Prowadzenie działalności gospodarczej to ogrom obowiązków, którym trzeba podołać niezależnie od wszystkich innych towarzyszących okoliczności. Część z tych obowiązków prowadzi bowiem do uzyskania przychodu, część z nich zaś została nałożona przez różnorodne przepisy podatkowa i inne. Zadań jest tak wiele, że przedsiębiorca może na początkowym etapie potrzebować pomocy w ich realizowaniu. W tym celu może zatrudnić odpowiedniego pracownika. Jest to jednak działanie ryzykowne, szczególnie gdy nie ma się doświadczenia w zakresie rekrutacji i trudno jest znaleźć osobę odpowiedzialną i godną zaufania. Rozwiązaniem może być pomoc współmałżonka. Jego działania z pewnością będą służyły rozwojowi firmy, a wszelkie ustalenia poczynić można w dowolnie wybranym momencie. Problem jednak polega na tym, że zatrudnianie współmałżonka to niezwykle kosztowna inwestycja.
Formy zatrudnienia
Zatrudnienie współmałżonka może się odbywać na kilka sposobów. Wśród nich znajduje się umowa o dzieło, umowa zlecenie, umowa o pracę i współpraca bez określonej jednoznacznie umowy. Każde z tych rozwiązań niesie ze sobą określone skutki prawne. Ważne też jest czy współmałżonek ma też zatrudnienie u innego przedsiębiorcy, a jeżeli tak, to w jakiej formie i na podstawie jakiej umowy. Jest to niezwykle istotne dla dalszego określania kosztów. Zatrudnienie współmałżonka na podstawie umowy o pracę lub na podstawie umowy o dzieło wiąże się z odprowadzaniem za niego całej składki do ZUSu. Chodzi tu o pełny ZUS obowiązujący każdego przedsiębiorcę. W tym wypadku poziom uzyskiwanego dochodu nie ma żadnego znaczenia, a składka nie wynika z pensji. Jest określana dokładnie tak samo, jak dla przedsiębiorcy, przy czym nie można tu nawet starać się o ZUS preferencyjny. Opłacać należy całość. Taki obowiązek występuje również wtedy, gdy małżonek nie ma żadnej umowy z małżonkiem – przedsiębiorcą, ale działa na rzecz jego firmy, wspiera i aktywnie pomaga. W takiej sytuacji również należy opłacać pełny ZUS. W sytuacji, gdy współmałżonek zatrudniony zostaje w firmie na zasadzie umowy zlecenie, to wówczas małżonek będący przedsiębiorcą może opłacać składki do ZUS w oparciu o rzeczywiście uzyskiwane dochody.
Czy można płacić niższe składki za małżonka?
To pytanie, które zadają sobie praktycznie wszystkie małżeństwa chcące wspólnie prowadzić biznes, ale również szukające oszczędności. Jest pewne wyjście z sytuacji. Oczywiście, poza zatrudnieniem na umowę zlecenie i odprowadzaniem składek obliczanych na bazie uzyskiwanego dochodu. Tym wyjściem jest sytuacja, gdy małżonek pracuje na etat u innego przedsiębiorcy i uzyskuje u niego co najmniej minimalne wynagrodzenie. Wówczas, ten przedsiębiorca opłaca pełne składki do ZUS, natomiast małżonek będący przedsiębiorcą płaci za zatrudnianego członka rodziny wyłącznie składki zdrowotne. Same składki zdrowotne to kwota rzędu około 300zł, więc wobec pełnego ZUSu wynoszącego ponad 1100zł, jest to w zasadzie drobna kwota.
Rozliczanie wynagrodzenia dla małżonka
Bardzo ciekawym zjawiskiem jest kwestia rozliczania dochodów małżonka przez firmę. Otóż wynagrodzenie, które małżonek przedsiębiorca wypłaca członkowi rodziny, nie stanowi kosztów prowadzenia działalności. Co to oznacza? Wynagrodzenie to nie wpływa na obniżenie podstawy opodatkowania. Nie można tego potraktować, jako koszt uzyskania przychodu. Jest to wydatek, który nie niesie ze sobą żadnych korzyści podatkowych. Trzeba jednak pamiętać, że przedsiębiorca jest zobligowany do rozliczenia członka rodziny wobec urzędu skarbowego. Musi zatem obliczyć wysokość zaliczki na podatek i tę zaliczkę za współmałżonka odprowadzić. Ustawodawca dał jednak możliwość rozliczenia składek do ZUS, które przedsiębiorca odprowadza. Można je wprowadzić, jako koszty uzyskania przychodu, ale należy pamiętać, że zatrudniony małżonek tych składek nie będzie mógł rozliczyć w swoim zeznaniu podatkowym. Innymi słowy, składki do ZUS za zatrudnionego współmałżonka może odliczyć tylko jedna osoba, przedsiębiorca lub zatrudniony.
Decydując się na zatrudnienie pracownika warto więc rozważyć, które rozwiązanie będzie korzystniejsze – pracownik obcy, od którego składki są odprowadzane zgodnie z wysokością jego zarobków, a wszystkie poniesione koszty stanowią podstawę do odliczeń a tym samym obniżenia podstawy opodatkowania, czy też współmałżonek, który generuje większe koszty, ale odliczyć od uzyskanego przychodu można tylko ich część. Z tym że rozpatrywać to należy nie tylko w aspekcie finansowym. W grę wchodzi również kwestia zaufania i wzajemnego wspierania się w pracy i biznesie, a to jest sprawa znacznie istotniejsza niż koszty i wydatki.