Wyjątkowe czasy wymagają wyjątkowych rozwiązań. W związku z inwazją rosyjską w Ukrainie, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 roku, rząd w Polsce zdecydował się na opracowanie specjalnych przepisów, mających na celu ułatwienie obywatelom Ukrainy legalizację ich pobytu w naszym kraju oraz – co za tym idzie – podejmowanie przez nich zatrudnienia na terenie Polski.
Główne założenia specustawy
Specustawa dotycząca pomocy dla obywateli Ukrainy, którzy w wyniku działań zbrojnych toczących się w ich kraju zmuszeni zostali do ucieczki, uprawnia wszystkich uchodźców do legalnego pobytu w Polsce przez okres 18 miesięcy, licząc od początku konfliktu, czyli 24 lutego 2022 roku, z zaznaczeniem, że jeśli w tym czasie obywatel Ukrainy przekroczy granice naszego kraju na dłużej niż 1 miesiąc, straci takie uprawnienia.
Wjazd do Polski jest zazwyczaj rejestrowany przez Komendanta Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, jednak jeśli z jakichś przyczyn tak się nie stało, obywatele Ukrainy mogą złożyć do tejże instancji wniosek o rejestrację pobytu w terminie nie przekraczającym 60 dni od momentu przekroczenia granicy RP. W przypadku dzieci i innych osób nie posiadających pełnych zdolności do czynności prawnych, taki wniosek powinny złożyć osoby będące ich przedstawicielami ustawowymi bądź faktycznymi opiekunami.
Przepis legalizujący 18-miesięczny pobyt obywateli Ukrainy w Polsce nie dotyczy tych spośród nich, którzy już wcześniej posiadali zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenie na pobyt czasowy, status uchodźcy, ochronę uzupełniająca bądź zgodę na pobyt tolerowany. Nie obejmuje on również osób, które złożyły w Polsce wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej lub jeśli takowe dokumenty zostały złożone w ich imieniu, a także obywateli Ukrainy, którzy zadeklarowali zamiar złożenia wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej w Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 28 ust. 1 lub art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Możliwość zatrudniania Ukraińców w 2022 roku
Według art.36 specustawy, obywatele Ukrainy, którzy zgodnie z określonymi w przepisach procedurami uzyskali zezwolenie na pobyt czasowy w naszym kraju, są z automatu uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium RP, bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę. Podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelom Ukrainy ma obowiązek powiadomienia o zatrudnieniu takiej osoby we właściwym urzędzie pracy w terminie 14 dni od faktycznego rozpoczęcia pracy. Pracodawca musi przekazać urzędnikom takie dane, jak: nazwę albo imię (imiona) i nazwisko,
- adres siedziby albo miejsca zamieszkania,
- numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym,
- numer identyfikacyjny NIP i REGON – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, albo numer PESEL – w przypadku osoby fizycznej,
- numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej,
- symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z pracą obywateli Ukrainy.