Osoby, które pochodzą z innego kraju, a chcą pracować na terenie Polski, potrzebują do tego celu specjalnego zezwolenia na pracę. To zezwolenie wydawane jest pod pewnymi warunkami. Trzeba spełnić w tym celu określone wymagania. Warto też wiedzieć, że po stronie pracodawcy jest też obowiązek weryfikowania tego dokumentu i jego aktualizacji. Co jeszcze należy wiedzieć i jakie informacje są istotne?

Czy każdy obcokrajowiec musi mieć zezwolenie na pracę

Pierwszą i najważniejszą rzeczą, z jakiej trzeba sobie zdawać sprawę jest to, że by podjąć w Polsce pracę trzeba przebywać na terenie naszego kraju legalnie. To, czy cudzoziemiec przebywa legalnie, czy nie można bardzo łatwo zweryfikować. Nie powinno to nastręczać zbyt wielu problemów. Legalny pobyt  jest więc podstawą. To zaś, czy obcokrajowiec musi mieć do tego dodatkowo pozwolenie na pracę, to kwestia niejako drugorzędna. Wszystko wynika stąd, że nie we wszystkich zawodach pozwolenie na pracę jest przez prawo wymagane.

Przepisy dotyczące zatrudniania obcokrajowców są w polskim prawie rozproszone po różnorodnych dokumentach. To powoduje, że trudno jednoznacznie określić, jak te przepisy funkcjonują i działają. Niemniej, zostały wprowadzone pewne regulacje, które nieco tę sprawę uporządkowały. I tak, zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Ministra Pracy i Polityki Społecznej, pozwolenia na pracę nie potrzebują cudzoziemcy, którzy:

• Mają status uchodźcy nadany im w Polsce;
• Uzyskali ochronę uzupełniającą w Polsce;
• Mają zezwolenie na pobyt stały w Polsce;
• Mają zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE wydane w Polsce lub innym kraju członkowskim Unii;
• Uzyskali zgodę na pobyt tolerowany w Polsce;
• Uzyskali ochronę czasową w Polsce;
• Korzystają z ochrony humanitarnej w Polsce;
• Są obywatelami państw członkowskich UE;
• Są ofiarami handlu ludźmi;
• Mają zgodę na pobyt czasowy w związku z zawarciem małżeństwa z obywatelem Polski;
• Mają ważną Kartę Polaka
• Są nauczycielami języków obcych, wykonującymi pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach;
• Pracują do 30 dni w roku kalendarzowym jako naukowiec lub artysta;
• Są studentami studiów stacjonarnych w Polsce, studiującymi w Polsce na podstawie wizy;
• Są studentami studiów stacjonarnych w Polsce studiującymi w Polsce i przebywającymi w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy wydanego z tytułu studiów przez cały okres ważności zezwolenia na pobyt;
• Są absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach i w instytutach naukowych i badawczych;
• Należą do innych grup, tj. nauczyciele języków obcych, delegowani do pracy w instytucjach kultury, członkowie sił zbrojnych, stali korespondenci środków masowego przekazu, sportowcy, duchowni.

Na podstawie powyższego zestawienia widać zatem wyraźnie, że okoliczności, które uprawniają do pracy bez zezwolenia są bardzo liczne i bardzo zróżnicowane.

Kiedy zezwolenie jest potrzebne

W sytuacji, gdy pozwolenie na pracę jest obowiązkowe i trzeba je uzyskać, pracodawca powinien znać obowiązujące procedury i związane z tym dokumenty. Przede wszystkim należy wiedzieć, że to pracodawca zwraca się do wojewody z prośbą o wydanie zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca. Jeżeli przepisy na to pozwalają można skorzystać również z formy uproszczonej, która takiego zezwolenia nie wymaga, ale są to wyjątkowe okoliczności.

To pracodawca ma obowiązek zweryfikować dokumenty pobytowe cudzoziemca i dopiero, gdy sprawdzi, że są one ważne i aktualne, może podjąć się dalszych kroków zmierzających do uzyskania zgody na zatrudnienie. Pracodawca musi również zrobić kopie tych dokumentów i przechowywać je przez cały okres zatrudnienia cudzoziemca. W tym temacie trzeba również wiedzieć, że nie wszystkie dokumenty pobytowe uprawniają do podejmowania pracy. Wiza może być turystyczna lub tranzytowa i taka wyłącza możliwość zatrudnienia. Mimo tego, że cudzoziemiec przebywa wówczas legalnie w Polsce, to nie może podjąć legalnie pracy.

Polskie przepisy prawne uwzględniają pięć rodzajów pozwoleń na pracę (A, B, C, D, E). Zależnie od indywidualnej sytuacji cudzoziemca i jego przyszłego pracodawcy wydawany jest odpowiedni dokument. Trzeba również pamiętać o tym, by regularnie przedłużać uzyskane pozwolenia i dbać o terminową ważność wszystkich innych dokumentów i zaświadczeń.