Przedsiębiorcy są zobowiązani do opłacania składek ZUS za siebie, a jeżeli zatrudniają pracowników, to także za nich. Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym powstaje już od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest państwową jednostką organizacyjną, posiadającą osobowość prawną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub świadczeń rehabilitacyjnych) w wysokości i na zasadach ustalonych w przepisach powszechnie obowiązujących. Na jakie świadczeni możemy liczyć?
Świadczenia wypłacane z ZUS
Osoba, która opłaca ubezpieczenie zgodnie z obowiązującymi zasadami może skorzystać, między innymi, z następujących rodzajów świadczeń:
– zasiłek chorobowy;
– świadczenie rehabilitacyjne;
– renta z tytułu niezdolności do pracy;
– emerytura.
Zasiłek chorobowy
Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie okresu wyczekiwania. Osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu ma prawo do zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek chorobowy przysługuje także, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego:
- nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu do ubezpieczenia chorobowego;
- nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu do ubezpieczenia chorobowego w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Wynagrodzenie chorobowe w wynosi 80 procent normalnego wynagrodzenia, które ulegają jednak obniżeniu do 70 proc., gdy chory przebywa w szpitalu. Na 100 proc. świadczenia mogą liczyć tylko ofiary wypadku przy pracy, chore kobiety w ciąży i osoby oddające komórki bądź narządy.
Świadczenie rehabilitacyjne
Ubezpieczony niezdolny do pracy może pobierać zasiłek chorobowy przez 182 dni, a jeżeli choruje na gruźlicę, okres ten wydłuża się do 270 dni. Po upływie czasu zasiłkowego, chory, którego dalsze leczenie czy rehabilitacja daje nadzieję na powrót do zdrowia, ma prawo do wnioskowania o świadczenie rehabilitacyjne. W celu uzyskania świadczenia należy co najmniej sześć tygodni przed zakończeniem okresu pobierania zasiłku chorobowego złożyć do ZUS wniosek ZUS Np-7. Jest to dokument niezbędny do ustalenia prawa do świadczenia. Kwota wypłacanego świadczenia rehabilitacyjnego jest uregulowana przepisami prawa i wynosi:
- 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – w okresie pierwszych trzech miesięcy;
- 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – za pozostały okres;
- 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
Oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Niezdolność do pracy nie może być orzeczona na okres dłuższy niż 5 lat, chyba że według obecnej wiedzy medycznej nie ma rokowań na zmianę tego stanu. Na orzeczenie lekarza orzecznika ZUS przysługuje wniesienie sprzeciwu w ciągu 14 dni od momentu doręczenia. Niezdolność do pracy może być częściowa lub całkowita. Jak wskazuje art. 12 ustawy emerytalnej, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Wysokość świadczenia:
- Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:
- 24% kwoty bazowej, czyli część socjalna,
- po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
- po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
- po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 okresów składkowych i nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia ukończenia przez wnioskodawcę 60 lat, tzw. staż hipotetyczny;
- Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy:
- wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Emerytura
Emerytura to świadczenie pieniężne, służące do zabezpieczenia bytu osobom, które ze względu na osiągnięcie pewnego wieku nie mają już zdolności do pracy zarobkowej. W związku z podpisaniem przez Prezydenta nowelizacji do powyższej ustawy od 1 października 2017 r. obowiązuje obniżony wiek emerytalny, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Emerytura będzie zależała od wypracowanego stażu pracy. Ważnym elementem uzyskania emerytury jest posiadanie na koncie ZUS jakiegokolwiek ubezpieczenia emerytalnego. Zgodnie z nowelizacją ustawy o emeryturach minimalna wysokość emerytury została określona na poziomie 1000 zł. Miesięczna emerytura z ZUS obliczana jest jako iloraz sumy wszystkich zwaloryzowanych składek i długości życia po osiągnięciu wieku emerytalnego. Składka wpływająca do ZUS wynosi 12.22% ubruttowionych zarobków.