Każdy pracownik ma prawo do przerwy w pracy – niezależnie od tego, czy jego dzienny czas pracy wynosi kilka, czy kilkanaście godzin. Sporządzając umowę, pracodawca powinien uwzględnić konkretne czynniki wpływające na długość przerw – np. orzeczenie o niepełnosprawności czy fakt karmienia w przypadku matek.
Ogólne zasady dot. przerwy w pracy
Kwestia związana z przerwami w pracy uregulowana została w Kodeksie pracy. Oznacza to, że nieprzestrzeganie przez pracodawcę przepisów dot. obowiązkowej przerwy może skutkować otrzymaniem kary grzywny. Przełożony jest zobowiązany poinformować zatrudnionego o przysługującym mu prawie – informacja ta powinna znaleźć się w treści umowy. Przerwy wlicza się do czasu pracy, a zatrudniony nie może zrezygnować z nich na rzecz szybszego wyjścia z pracy czy późniejszego rozpoczęcia zmiany.
Przerwa w pracy a nowelizacja Kodeksu pracy
W związku z nowelizacją Kodeksu pracy z kwietnia 2023 roku do dobowego czasu pracy wprowadzone zostały dodatkowe przerwy. W przypadku co najmniej 6-godzinnej pracy osoba zatrudniona ma prawo skorzystać z jednej przerwy trwającej 15 minut. Jeśli czas pracy wynosi powyżej 9 godzin, pracownikowi przysługuje dodatkowa 15-minutowa przerwa, natomiast w przypadku czasu pracy dłuższego niż 16 godzin ma on prawo do kolejnej przerwy, także trwającej 15 minut. Jeżeli dobowy czas pracy jest krótszy niż 6 godzin, pracownikowi nie może udać się na przerwę.
Dodatkowe przerwy w pracy
W przypadku pracowników młodocianych przerwa w pracy jest dłuższa. Przysługuje im bowiem 30 minut przerwy przy co najmniej 4,5-godzinnym dobowym czasie pracy. Do dodatkowej przerwy w pracy mają prawo również osoby z niepełnosprawnościami, co zostało określone w art. 17 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Możliwość ta dotyczy pracowników bez względu na stopień orzeczenia.
Przerwa w pracy dla matek karmiących
Prawo do dodatkowej przerwy mają również matki karmiące, o ile ich dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 4 godziny. Jeżeli czas pracy to 4–6 godzin, mogą one skorzystać z jednej półgodzinnej przerwy na karmienie lub 45-minutowej przerwy w przypadku więcej niż jednego dziecka. Jeśli wymiar czasu pracy przekracza 6 godzin, kobieta karmiąca ma natomiast prawo do dwóch półgodzinnych przerw przy jednym dziecku lub dwóch 45-minutowych przy więcej niż jednym dziecku.
Praca przy monitorze komputerowym – dodatkowa przerwa
Osoby, które wykonują obowiązki służbowe na stanowiskach z monitorami ekranowymi, po każdej przepracowanej godzinie przed komputerem mogą skorzystać z dodatkowej, minimum 5-minutowej przerwy, która wlicza się do czasu pracy.
Przerwa na lunch
Niekiedy pracodawcy umożliwiają pracownikom skorzystanie z tzw. przerwy na lunch, którą można wykorzystać w dowolny sposób. Jest ona wówczas nieodpłatna i nie wlicza się jej do czasu pracy – może jednak trwać do 60 minut. Co istotne, korzystanie z przerwy lunchowej nie odbiera zatrudnionemu prawa do wymienionych wyżej 15-minutowych przerw.