1 stycznia 2020 r. weszły w życie przepisy, które początkującym przedsiębiorcom przyznają nowe uprawnienie, jakim jest prawo do popełnienia błędu. Sprawdź, na czym ono polega i komu przysługuje.
Początkujący przedsiębiorca ma prawo do błędu
Wychodząc z założenia, że większość naruszeń przepisów prawnych popełnianych przez początkujących przedsiębiorców to wynik ich niewiedzy, a nie złej woli, polski ustawodawca na mocy nowelizacji ustawy Prawo przedsiębiorców wprowadzonej ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, wprowadził do porządku prawnego nową instytucję, jaką jest prawo do popełnienia błędu.
Celem owej regulacji prawnej jest ochrona początkujących przedsiębiorców przed skutkami błędów czy naruszeń podatkowych, popełnianych w początkowej fazie prowadzenia działalności gospodarczej. Na mocy wprowadzonych przepisów podatnicy, w przypadku których organ podatkowy bądź organ administracji publicznej stwierdzi naruszenia lub nieprawidłowości, po spełnieniu określonych warunków, będą mogli uniknąć konsekwencji karno-skarbowych.
Prawo do błędu – kto może skorzystać i na jakich zasadach?
Na mocy ustanowionych przepisów z prawa do popełnienia błędu może skorzystać przedsiębiorca wpisany do Centralnego Rejestru Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Ponadto prawo do błędu przysługuje tylko tym przedsiębiorcom, którzy naruszyli przepisy prawa związane z wykonywaną działalności gospodarczą:
- w okresie 12 miesięcy, od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy, albo
- ponownie po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej.
Z powyższego wynika, że prawo do błędu ma zastosowanie tylko w przypadku naruszenia przepisów związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą, w wyniku którego wszczęto postępowanie:
- mandatowe lub
- w sprawie nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej.
Trzeba jednak podkreślić, że w myśl przepisów, przed nałożeniem na przedsiębiorcę grzywny w drodze mandatu karnego albo nałożeniem na niego bądź wymierzeniem mu administracyjnej kary pieniężnej, właściwy w sprawie organ, w drodze postanowienia, ma obowiązek wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa, a także skutków tych naruszeń (o ile takie wystąpiły) w wyznaczonym przez siebie terminie. Organ określa termin w sposób indywidualny, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy, dając przedsiębiorcy odpowiedni czas na naprawienie swojego błędu.
Wobec przedsiębiorcy, który zastosuje się do wezwania lub zrealizuje zobowiązanie zawarte w pisemnym oświadczeniu, właściwy organ w drodze decyzji, odstąpi od nałożenia lub wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej, poprzestając jedynie na pouczeniu. Natomiast, jeśli naruszenie przepisów jest wykroczeniem lub wykroczeniem skarbowym, wówczas przedsiębiorca nie podlega karze, co oznacza, że nie może zostać ukarany, zarówno w postępowaniu przed organem właściwym, jak i w ramach postępowania sądowego. Ponadto w przypadku, w którym przedsiębiorca sam, dobrowolnie, bez wezwania organu lub złożenia zobowiązania, przestanie naruszać przepisy prawa, usunie skutki tych naruszeń i powiadomi o tym odpowiedni organ, może uniknąć kary zgodnie z prawem do popełnienia błędu.
Natomiast jeśli przedsiębiorca nie zastosuje się do wezwania lub nie złoży odpowiedniego oświadczenia i nie skoryguje powstałych błędów i ich skutków, wówczas nie może skorzystać z prawa do popełnienia błędu, co oznacza, że zostanie nałożona na niego kara. Ponadto prawo do błędu nie ma zastosowania w przypadku naruszenia ciągłego, czyli sytuacji, w której do naruszenia przepisów i pojawienia się skutków dojdzie w trakcie trwania okresu, w którym zgodnie z przepisami przysługuje przedsiębiorcy prawo do błędu, jednak skutki tego naruszenia będą wciąż trwały po zakończeniu tego okresu.
Kiedy prawo do popełnienia błędu nie ma zastosowania?
Na mocy obowiązujących przepisów, prawo do popełnienia błędu nie ma zastosowania w sytuacji, gdy:
- naruszenie jest rażące;
- naruszenia są niemożliwe do usunięcia lub wywołały nieodwracalne skutki;
- naruszenie dotyczy przepisów prawa, które zostały naruszone przez przedsiębiorcę w przeszłości;
- konieczność nałożenia kary wynika z ratyfikowanej umowy międzynarodowej albo bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej;
- naruszenie przepisów prawa polega na wykonywaniu działalności gospodarczej bez uzyskania wymaganych prawem koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej lub na działaniu bez uzyskania wcześniejszej zgody, zezwolenia lub pozwolenia właściwego organu, jeśli przepisy przewidują obowiązek ich uzyskania, lub na działaniu niezgodnym z taką zgodą, zezwoleniem lub pozwoleniem;
- przepisy odrębne przewidują nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego;
- przepisy odrębne przewidują ukaranie za niewykonanie zaleceń pokontrolnych;
- kara grzywny w drodze mandatu karnego została nałożona w wyniku przeprowadzenia kontroli drogowej.
Instytucja, jaką jest prawo do popełnienia błędu, to przywilej pozwalający uniknąć przedsiębiorcom kary za błędy popełnione w początkowej fazie prowadzenia działalności gospodarczej, które często są niezamierzone i spowodowane niejasnymi, zawiłymi i niezrozumiałymi przepisami podatkowymi.