Umowa o pracę zawarta między pracodawcą a pracownikiem może zostać rozwiązana na kilka różnych sposobów. Zakończenie stosunku pracy może wynikać z inicjatywy zarówno przełożonego, jak i osoby zatrudnionej. Jakie tryby rozwiązywania umów możemy zatem wyróżnić?
Rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron
Jednym ze sposobów rozwiązania umowy jest porozumienie stron. W tym przypadku zakończenie stosunku pracy może zaproponować zarówno pracodawca, jak i pracownik. Obie strony mogą wyznaczyć termin, w jakim umowa zostanie rozwiązana – jeśli nie zostanie on określony, jest ona rozwiązywana w tym samym dniu, w którym zawarto porozumienie.
W przypadku zwolnienia za porozumieniem stron nie ma obowiązku podawania przyczyny.
Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem
Umowę o pracę można rozwiązać także za wypowiedzeniem – i w tym przypadku mogą zrobić to obie strony. Takie zakończenie stosunku pracy ma miejsce dopiero po upłynięciu okresu wypowiedzenia – pracownik wciąż wykonuje swoje obowiązki na rzecz pracodawcy w ustalonym w umowie okresie wypowiedzenia. Jest on uzależniony od okresu zatrudnienia w danej firmie. Wypowiedzenie powinno zostać złożone w formie pisemnej. W sytuacji, gdy wynika ono z przyczyn niezależnych od pracowników – np. z powodu ogłoszenia upadłości – pracodawca ma prawo skrócić okres wypowiedzenia trwającego 3 miesiące do 1 miesiąca. Wówczas pracownik otrzymuje odszkodowanie za pozostałe 2 miesiące w takiej samej wysokości jak wynagrodzenie, a czas, za który osoba zatrudniona otrzymuje te środki, również zalicza się do okresu zatrudnienia. W przypadku, gdy to pracodawca rozwiązuje umowę za wypowiedzeniem, jest on zobowiązany do wskazania konkretnej przyczyny, stanowiącej uzasadnienie dla wypowiedzenia. Dokument powinien ponadto zawierać pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie do odwołania do sądu pracy.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Kolejny sposób, czyli rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, to jednostronne oświadczenie związane z natychmiastowym zakończeniem stosunku pracy. Składa je jedna ze stron jeżeli zaistniały konkretne przyczyny określone w kodeksie pracy. Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę następuje zazwyczaj w przypadku winy pracownika bądź jego długotrwałej nieobecności. Pracownik może z kolei złożyć oświadczenie woli w przypadku, gdy doszło wobec niego do ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków – wówczas przysługuje mu odszkodowanie za okres wypowiedzenia. Jest to możliwe również w sytuacji, gdy osoba zatrudniona otrzymała orzeczenie lekarskie mówiące o szkodliwym wpływie wykonywanych obowiązków na jej zdrowie. Do rozwiązania umowy nie dochodzi jedynie wówczas, gdy w związku z orzeczeniem pracodawca przeniesie pracownika w określonym czasie na inne stanowisko, odpowiednie dla jego stanu zdrowia oraz doświadczenia. Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia musi mieć postać pisemną i zawierać konkretny powód.
Wygaśnięcie stosunku pracy i rozwiązanie umowy z upływem czasu, na który była zawarta
W przypadku rozwiązania umowy z upływem czasu, na który była ona zawarta, a także w sytuacji wygaśnięcia stosunku pracy, umowa rozwiązuje się w sposób samoistny. Ma to miejsce w ostatnim dniu, w którym ona obowiązywała lub w dniu, w którym wystąpiła powodująca wygaśnięcie sytuacja. Ustanie stosunku pracy następuje bez inicjatywy stron.