Nowe przepisy od lutego 2025 r. zmieniły sposób ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców. Podstawę obniżono z 100 % do 75 % minimalnego wynagrodzenia za pracę, co pozwoliło zmniejszyć minimalną miesięczną składkę zdrowotną do ok. 315 zł. Mimo to wielu właścicieli firm wciąż nie ma pewności, jak prawidłowo obliczać własne zobowiązania wobec ZUS. Wyjaśniamy więc zasady dla różnych form opodatkowania, prezentujemy praktyczne przykłady oraz wskazujemy, jakie obowiązki ma przedsiębiorca w 2025 r.
Najważniejsze informacje
- Minimalna składka dla rozliczających się na skali podatkowej, liniowo lub z zastosowaniem karty podatkowej wynosi w roku składkowym 2025–2026 314,96 zł, ponieważ podstawę stanowi 75 % minimalnego wynagrodzenia (3 499,50 zł), a stawka to 9 %.
- Przedsiębiorcy na podatku liniowym płacą składkę w wysokości 4,9 % dochodu, ale nie mniej niż 314,96 zł. Przedsiębiorca może zaliczyć składkę do kosztów uzyskania przychodów albo odliczyć od dochodu (do 12 900 zł rocznie).
- Osoby rozliczające się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych uiszczają stałe składki: 461,66 zł (przychód do 60 tys. zł), 769,43 zł (przychód 60–300 tys. zł) lub 1 384,97 zł (powyżej 300 tys. zł).
Podstawa wymiaru składki w 2025 r.
Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych definiuje, że dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą podstawę wymiaru składki stanowi co najmniej 75 % minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 lutego roku składkowego. Stawka wynosi 9 % tej podstawy. Jedynie podatnicy stosujący podatek liniowy opłacają składkę według stawki 4,9 % od dochodu.
Ryczałtowcy obliczają składkę od określonych ułamków przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku (60 %, 100 % lub 180 %). Natomiast u podatników rozliczających się kartą podatkową podstawę wymiaru stanowi zawsze 75 % minimalnego wynagrodzenia.
Składka zdrowotna przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych (skala podatkowa)
Przedsiębiorca rozliczający się według skali podatkowej oblicza składkę zdrowotną jako 9 % uzyskanego dochodu. Dochód to różnica między przychodem a kosztami uzyskania przychodów pomniejszonymi o zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne, jeżeli nie zaliczono ich do kosztów. Ustawa wymaga, aby miesięczna podstawa nie była niższa niż 3 499,50 zł (75 % minimalnego wynagrodzenia), co powoduje, że minimalna składka wynosi 314,96 zł.
Należy pamiętać, że składki zdrowotnej nie można odliczyć od podatku dochodowego przy rozliczaniu się skalą podatkową.
Składka zdrowotna w podatku liniowym
Podatnicy rozliczający się liniowo płacą składkę obliczaną od dochodu podobnie jak w skali podatkowej, ale z zastosowaniem stawki 4,9 %. Podstawa wymiaru nie może być niższa niż 3 499,50 zł. Oznacza to, że przy dochodzie do ok. 6 427 zł miesięcznie składka jest równa minimalnej 314,96 zł.
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne można zaliczyć do kosztów lub odliczyć od dochodu – maksymalny roczny limit w 2025 r. wynosi 12 900 zł, co pozwala zmniejszyć podstawę opodatkowania liniowego. Jeżeli zapłacona w ciągu roku składka przekroczy należną kwotę, przedsiębiorca może wystąpić o zwrot, a w odwrotnej sytuacji musi dopłacić różnicę w terminie złożenia rocznej deklaracji ZUS DRA.
Przykład (podatek liniowy): przedsiębiorca osiągnął dochód w lutym 2025 r. na poziomie 8 000 zł. Składka wyniesie 4,9 % × 8 000 zł = 392 zł. Jeżeli w marcu jego dochód spadnie do 3 000 zł, zapłaci minimalną składkę 314,96 zł. Płacone składki sumują się w ciągu roku i podlegają rocznemu rozliczeniu.
Składka zdrowotna przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych
Osoby płacące ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie liczą składki od dochodu. Ustawa przewiduje trzy przedziały przychodów, a każdemu odpowiada stała podstawa i stawka 9 %:
- Przychody do 60 000 zł rocznie – składka 9 % × 60 % przeciętnego wynagrodzenia (8 549,18 zł), co daje 461,66 zł miesięcznie.
- Przychody od 60 001 zł do 300 000 zł – podstawa wynosi 100 % przeciętnego wynagrodzenia; składka to 769,43 zł.
- Przychody powyżej 300 000 zł – podstawa wynosi 180 % przeciętnego wynagrodzenia; składka to 1 384,97 zł.
Próg liczy się narastająco od początku roku. Jeżeli przychody w trakcie roku przekroczą limit, wyższą stawkę płaci się od miesiąca przekroczenia. Na koniec roku należy porównać łączną kwotę zapłaconych składek z należną kwotą obliczoną od rocznego przychodu i uregulować różnicę.
Przykładowo, ryczałtowiec zarabiający 70 000 zł w pierwszym półroczu płacił 461,66 zł miesięcznie. Po przekroczeniu 60 000 zł, od lipca zaczyna opłacać 769,43 zł. Jeżeli jego przychody za cały rok wyniosą 250 000 zł, to w rocznym rozliczeniu nie będzie dopłaty, bo drugi próg nie został przekroczony.
Karta podatkowa, spółki i osoby współpracujące
Osoby rozliczające się w formie karty podatkowej uiszczają składkę zdrowotną obliczaną identycznie jak przy minimalnej składce – 9 % podstawy wynoszącej 75 % minimalnego wynagrodzenia, co daje 314,96 zł. W tym przypadku wysokość podatku dochodowego jest zryczałtowana, a zapłacone składki można odliczyć od podatku w wysokości 19 % zapłaconej składki.
Wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o., komandytowych oraz komplementariusze w spółce komandytowo‑akcyjnej płacą co miesiąc składkę wyliczaną od 100 % przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. W roku składkowym 2025 r. podstawa wynosi 8 549,18 zł, a składka – 769,43 zł.
Członkowie rodziny współpracujący z przedsiębiorcą (osoby współpracujące) mają podstawę ustaloną na poziomie 75 % przeciętnego wynagrodzenia, czyli 6 411,89 zł. Stawka 9 % daje składkę 577,07 zł.
Ulgi i szczególne sytuacje
Ulga na start – przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczynają działalność i korzystają z ulgi na start, są zwolnieni z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ale muszą płacić składkę zdrowotną. Podstawa wymiaru to co najmniej 75 % minimalnego wynagrodzenia, więc minimalna składka wynosi 314,96 zł.
Mały ZUS Plus – program ten obniża składki społeczne w zależności od przychodów, jednak nie obniża składki zdrowotnej; należy ją obliczać na ogólnych zasadach, z zachowaniem minimalnej podstawy.
Przychody ze sprzedaży majątku firmowego – nowelizacja ustawy pozwala wyłączyć ze składki dochód ze zbycia środków trwałych, co może obniżyć podstawę w danym miesiącu. Przedsiębiorca może zdecydować, czy chce go uwzględnić przy obliczaniu składki.
Kilka działalności – jeśli przedsiębiorca prowadzi kilka firm opodatkowanych tak samo, sumuje dochody lub przychody i oblicza jedną składkę. Jeżeli formy opodatkowania są różne (np. skala i ryczałt), dla każdej działalności ustala składkę odrębnie.
Przykłady wyliczenia składki w praktyce
Właściciel sklepu na skali podatkowej: w lutym 2025 r. jego przychód wyniósł 18 000 zł, a koszty – 9 000 zł. Dochód 9 000 zł przekracza minimalną podstawę. Składka zdrowotna wyniesie 9 % × 9 000 zł = 810 zł. W marcu przychód spada do 5 000 zł, koszty wynoszą 4 500 zł, więc dochód wynosi 500 zł; przedsiębiorca płaci minimalną składkę 314,96 zł.
Programista na podatku liniowym: w lutym 2025 r. osiągnął 20 000 zł dochodu. Składka wynosi 4,9 % × 20 000 zł = 980 zł. W marcu dochód spada do 4 000 zł – składka to 314,96 zł. Po zakończeniu roku suma zapłaconych składek (np. 8 000 zł) jest porównywana z rocznym wynikiem, a ewentualna nadpłata może być odzyskana lub trzeba ją dopłacić.
Księgowa na ryczałcie: roczny przychód planowany na 110 000 zł kwalifikuje ją do drugiego progu. Przez pierwsze miesiące płaci 461,66 zł. Gdy przychody narastające przekroczą 60 000 zł (np. w czerwcu), od kolejnego miesiąca płaci 769,43 zł. W rocznym rozliczeniu przychody mieszczą się w przedziale 60–300 tys. zł, więc nie ma dopłaty.
Podsumowanie
W 2025 r. składka zdrowotna w jednoosobowej działalności gospodarczej zależy przede wszystkim od formy opodatkowania i uzyskiwanych przychodów lub dochodu. Minimalna składka 314,96 zł obowiązuje na skali podatkowej, w podatku liniowym i przy karcie podatkowej. Liniowcy płacą jednak składkę 4,9 % dochodu, mając możliwość odliczenia jej do 12 900 zł. Ryczałtowcy uiszczają stałe składki uzależnione od progu przychodu: 461,66 zł, 769,43 zł lub 1 384,97 zł. Wspólnicy spółek i osoby współpracujące muszą liczyć się z ryczałtową składką odpowiednio 769,43 zł i 577,07 zł. Każdy przedsiębiorca powinien prowadzić dokładną ewidencję finansową, aby móc prawidłowo rozliczyć składkę zdrowotną w ujęciu miesięcznym i rocznym.
FAQ – najczęstsze pytania o składkę zdrowotną dla JDG
Dochód z działalności (przychody minus koszty i ewentualne składki społeczne) mnoży się przez 9 %. Wynik nie może być mniejszy niż 314,96 zł, ponieważ podstawą jest co najmniej 75 % minimalnego wynagrodzenia.
Minimalna składka dla przedsiębiorców rozliczających się na skali podatkowej, liniowo lub w formie karty podatkowej wynosi 314,96 zł. Wyliczono ją jako 9 % z 75 % minimalnego wynagrodzenia za pracę (3 499,50 zł).
Odliczenie jest możliwe tylko w podatku liniowym (do 12 900 zł rocznie), w ryczałcie (50 % zapłaconej składki odlicza się od przychodu) oraz w karcie podatkowej (19 % zapłaconej składki obniża podatek). Przy skali podatkowej składki nie odlicza się od podatku.
Jeżeli wszystkie działalności rozliczasz tą samą formą opodatkowania, sumujesz dochody lub przychody i wyliczasz jedną składkę. Gdy stosujesz różne formy opodatkowania, składkę obliczasz odrębnie dla każdej działalności, stosując odpowiednie przepisy.
Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi płacą składkę do 20. dnia następnego miesiąca, a płatnicy posiadający osobowość prawną – do 15. dnia miesiąca. Każdy płatnik musi co miesiąc złożyć deklarację DRA w ZUS.