Odwrotne obciążenie jest to forma rozliczenia podatkowego, która opiera się na jasno określonych zasadach i regułach i dotyczy bardzo określonych sytuacji i okoliczności. Najprostsza definicja, która wyjaśnia to zagadnienie mówi o tym, że jest to sytuacja, w której podatek VAT rozlicza nabywca towaru lub usługi, a nie sprzedawca, jak to bywa w przypadku typowych reguł. Co ważne, trzeba na bieżąco śledzić zakres towarów i usług, które są objęte odwrotnym obciążeniem, by mieć stale aktualne informacje.
Odwrotne obciążenie
Jak wspomniano, odwrotne obciążenie to sytuacja podatkowa, w której ciężar rozliczenia podatku VAT spoczywa na nabywcy towaru lub usługi, a nie na sprzedawcy. Żeby taka sytuacja była możliwa w obrocie krajowym, muszą być spełnione określone w ustawie warunki.
Przede wszystkim, sprzedawca musi być czynnym płatnikiem podatku VAT. Oznacza to, że w urzędzie skarbowym jest złożona jego deklaracja o przystąpieniu do podatku VAT i dzięki temu może on dokonywać odpowiednich odliczeń.
Nabywca towaru lub usługi również musi być czynnym płatnikiem podatku VAT. Strona formalna wygląda dokładnie tak samo, jak wyżej.
Trzeci warunek, jaki musi być tu spełniony, to fakt, że zawierana między stronami transakcja nie jest zwolniona z opodatkowania zgodnie z zawartymi w ustawie zasadami i przepisami dotyczącymi zwolnień.
Bardzo ważne jest również to, że jeżeli w ramach jednolitej gospodarczo transakcji zostaną sprzedane produkty (z jasno zdefiniowanej grupy), a wartość tejże jednolitej transakcji przekroczy 20. 000zł to również można zastosować odwrotne obciążenie.
Przy czym jednolitą gospodarczo transakcją nazywana jest taka, w ramach której ma miejsce dostawa różnych towarów, ale spośród tych, które znajdują się w ustawie.
Odwrotne obciążenie można również stosować w usługach budowlanych
Usługi budowlane również mogą zostać objęte odwrotnym obciążeniem. Obowiązują tu oczywiście wymienione wcześniej zasady, ale nie tylko. Dodatkowym i bardzo ważnym elementem jest również fakt, że usługodawca musi realizować swoje usługi budowlane jako podwykonawca. Nie wszystkie też działania z tej branży zostały objęte odwrotnym obciążeniem, na co koniecznie należy zwrócić uwagę.
W ramach tej procedury podatkowej, rozliczyć można prace budowlane, które wiążą się ze wznoszeniem nowych budynków czy też związane z burzeniem i rozbiórką istniejących budynków. Odwrotnym obciążeniem mogą być objęte prace tynkarskie, roboty związane z wykładaniem posadzek czy też związane z oblicowywaniem ścian oraz roboty związane z malowaniem. Oczywiście, warto na bieżąco śledzić wykaz, ponieważ nie jest on ustalony na sztywno i może się zmieniać.
Dokumenty
O tym, czy należy zastosować odwrotne obciążanie, czy nie, decydują wyłącznie przepisy prawa podatkowego. Nic innego. Nawet jeżeli na fakturze nabywcy nie ma adnotacji dotyczącej odwrotnego obciążenia, a zgodnie z przepisami, to właśnie nabywca powinien rozliczyć zobowiązanie, taki obowiązek na nim spoczywa. Informacja zamieszczona na fakturze, a dotycząca odwrotnego obciążenia ma charakter wyłącznie informacyjny. Jej zamieszczenie nie powoduje powstania obowiązku odwrotnego zobowiązania. Podobnie, jej brak nie powoduje, że obowiązek ten znika.
W sytuacji, gdy obowiązek dokonania rozliczenia spoczywa na sprzedawcy, ale omyłkowo zamieści na fakturze informację, że transakcja objęta jest odwrotnym obciążeniem, nie powoduje to powstania obowiązku podatkowego u nabywcy. Jeżeli więc nabywca się z takiej transakcji nie rozliczy na zasadzie odwrotnego obciążenia, to nie ma żadnych konsekwencji prawnych. Wyłącznie charakter transakcji decyduje o sposobie i rodzaju jej opodatkowania.
Każdy podatnik, który jest zobligowany do stosowania odwrotnego obciążenia jest również zobligowany do przekazywania na ten temat informacji do urzędu skarbowego. Informacja powinna zawierać dane, w tym NIP, podatnika składającego deklarację, dane, w tym NIP, podatnika będącego nabywcą oraz łączną wartość towarów lub usług, które zostały objęte odwrotnym obciążeniem.