Kompensata faktury, nazywana też potrąceniem, to sposób na ułatwienie wzajemnych rozliczeń pomiędzy przedsiębiorcami. Na czym właściwie ona polega, jakie są jej rodzaje i jak można ją przeprowadzić?
Kompensata faktury – co to takiego?
Kompensata faktury ma miejsce w przypadku, gdy dwóch właścicieli firm (sprzedawca i nabywca) posiada wobec siebie zobowiązania – a więc są oni jednocześnie wierzycielami i dłużnikami. W takiej sytuacji można uregulować całe zobowiązanie lub część zobowiązania jednego z nich, obniżając je do wysokości niższego zobowiązania.
Szczegółowe zasady potrącenia opisuje Kodeks cywilny. Jak wskazuje art. 498, aby kompensata wzajemnych faktur była możliwa, muszą zostać spełnione konkretne warunki:
- kontrahenci są wobec siebie jednocześnie wierzycielami oraz dłużnikami;
- przedmiot wierzytelności to pieniądze bądź inne rzeczy tej samej jakości;
- wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem.
Kompensata może być wykonana do wysokości niższej wierzytelności. Decydując się na taką metodę zapłaty, przedsiębiorcy nie dokumentują transakcji przy użyciu faktur.
Rodzaje kompensat
Kompensata dzieli się na dwa podstawowe rodzaje – ustawową i umowną. Pierwsze rozwiązanie jest zgodne z samym Kodeksem cywilnym, z kolei drugie to założenia określone przez obydwu przedsiębiorców na podstawie tzw. zasady swobody umów. Wariant umowny zależy więc od zapisów umowy zawartej między obydwoma przedsiębiorcami – a to z kolei wiąże się z większą elastycznością w kwestii określania warunków kompensaty. Kompensata ustawowa dotyczy wyłącznie wymagalnych i wzajemnych wierzytelności.
W jaki sposób przeprowadzić kompensatę należności?
Rozważając przeprowadzenie kompensaty faktur, w pierwszej kolejności należy obliczyć jej wartość na podstawie wartości finansowych. W takiej sytuacji od wyższego zobowiązania trzeba odjąć wartość niższej należności. Dzięki temu przedsiębiorca z niższą wierzytelnością może spłacić ją w 100%, z kolei wyższe zobowiązanie ulega pomniejszeniu o kwotę tego niższego. W celu dokonania kompensaty należy przygotować również właściwe dokumenty, których rodzaj zależy od typu potrącenia.
W przypadku kompensaty umownej niezbędne jest sporządzenie tzw. umowy kompensacyjnej. Decydując się na kompensatę ustawową, należy z kolei sporządzić oświadczenie o kompensacie zawierające:
- datę i miejsce zawarcia umowy;
- dane stron;
- informacje o wartości i charakterze roszczeń;
- informacje na temat wartości kompensaty i kwoty pozostałej do spłacenia;
- informację o sposobie i warunkach uregulowania należności;
- podpisy obu stron.
Kompensata zobowiązań – kiedy nie można z niej skorzystać?
Z ustawowej kompensaty zobowiązań pomiędzy kontrahentami nie można skorzystać w przypadku:
- przeterminowanych należności;
- zajętych należności;
- należności, w stosunku do których potrącenie wyłączone jest na podstawie szczególnych przepisów.
- należności, które nie ulegają zajęciu;
- należności związanych z dostarczaniem środków utrzymania wynikających z niedozwolonych czynów.