Jeżeli pracownik doznał uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem przy pracy, ma prawo ubiegać się o odszkodowanie od pracodawcy – regulują to przepisy prawa cywilnego. Jaka jest odpowiedzialność przełożonego w razie wypadku przy pracy osoby zatrudnionej?
Odpowiedzialność karna pracodawcy za wypadek przy pracy
Pracodawca ponosi odpowiedzialność karną, jeżeli do wypadku przy pracy doszło z jego winy. Podlega on karze pozbawienia wolności nawet do trzech lat w sytuacji, gdy:
- nie dopełnił obowiązków związanych z BHP, narażając w związku z tym pracownika na ciężki uszczerbek na zdrowiu lub utratę życia;
- narażał zdrowie lub życie pracownika, będąc świadomym występującego zagrożenia.
Jeśli pracodawca działał w sposób nieumyślny, może zostać ukarany grzywną lub karą ograniczenia bądź pozbawienia wolności do roku. Przepisy związane z odpowiedzialnością karną przełożonych określa Kodeks karny.
Odpowiedzialność cywilna za wypadek przy pracy z winy pracodawcy
Mówiąc o odpowiedzialności pracodawcy w odniesieniu do wypadku przy pracy, mamy na myśli nie tylko odpowiedzialność karną, ale i odpowiedzialność cywilną – np. odszkodowanie. Odszkodowanie od pracodawcy to świadczenie uzupełniające. Pracownik może o nie wystąpić, jeśli odszkodowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie pokryło całkowicie kosztów związanych z powstałą krzywdą lub uszkodzeniem ciała. Odszkodowanie od przełożonego można otrzymać jednak wyłącznie w przypadku, gdy wypadek wynikał z ciężkiego niedopełnienia jego obowiązków (wymienionych wyżej).
Odpowiedzialność na zasadzie winy a odpowiedzialność na zasadzie ryzyka
Odpowiedzialność pracodawcy za wypadek przy pracy dzieli się na odpowiedzialność na zasadzie ryzyka lub winy. W przypadku odpowiedzialności na zasadzie winy pracodawca wypłaca poszkodowanemu odszkodowanie, jeżeli ponosi winę za wypadek. Podstawę do wykazania winy przełożonego stanowi m.in. protokół powypadkowy. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka pojawia się natomiast, gdy pracodawca odpowiada za wywołanie szkody przez zdarzenie określone w konkretnym przepisie. Nie ma wówczas znaczenia to, czy wypadek wynikał z jego winy, czy nie. Ten typ odpowiedzialności dotyczy przedsiębiorców prowadzących firmę wprawianą w ruch przy użyciu sił przyrody – m.in. paliw płynnych, energii elektrycznej, gazu czy pary. Mogą oni zwolnić się z odpowiedzialności, jeśli wypadek przy pracy wynikał z:
- siły wyższej (np. pożaru);
- wyłącznej winy pracownika;
- winy osoby trzeciej (np. klienta), za którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności.
Świadczenia uzupełniające dla pracownika
Pracownik ma prawo żądać od pracodawcy:
- odszkodowania za uszczerbek majątkowy, związanego m.in. kosztami leczenia czy opieki;
- finansowego zadośćuczynienia za uszczerbek niemajątkowy, mającego złagodzić skutki krzywdy;
- renty, będącej rekompensatą uszczerbku w dochodach osoby poszkodowanej.
W sytuacji, gdy pracownik zmarł w wyniku wypadku przy pracy, z roszczeniami do pracodawcy zmarłego występuje jego rodzina.