Ekwiwalenty pracownicze mają rekompensować pracownikom świadczenia, których nie otrzymali lub nie zdążyli wykorzystać – np. dni urlopu wypoczynkowego. Jakie rodzaje ekwiwalentów zostały wyróżnione w Kodeksie pracy?
Ekwiwalent pracowniczy – co to takiego?
Ekwiwalent to środki pieniężne wypłacane pracownikom w zamian za świadczenia, które im przysługują, np. niewykorzystane dni wolne. Jego wartość nie może być jednak ani niższa, ani wyższa od wartości danego świadczenia. Ekwiwalenty należą się osobom, które nie wykorzystały przysługującego im świadczenia w całości lub nawet w części. Dla każdego pracownika oblicza się je indywidualnie.
Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy
Podstawowy rodzaj ekwiwalentów pracowniczych stanowi ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, przysługujący w przypadku, gdy pracownik nie mógł wykorzystać dni urlopowych. Pracownicy otrzymują go m.in. w sytuacji, gdy nastąpiło rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy, a oni nie zdążyli pójść na urlop. Ekwiwalent za urlop dotyczy wyłącznie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. W przypadku umów cywilnoprawnych pracownikom nie przysługuje bowiem prawo do urlopu wypoczynkowego. W celu obliczenia ekwiwalentu należy ustalić współczynnik ekwiwalentu, czyli liczbę dni w miesiącu, jakie pracownik ma obowiązek przepracować w ciągu roku. Jeżeli pracodawca wypłacił pracownikowi ekwiwalent, taka informacja musi pojawić się w treści świadectwa pracy.
Ekwiwalent za odzież i obuwie robocze
Kolejnym rodzajem ekwiwalentów pracowniczych określonych w Kodeksie pracy jest ekwiwalent za robocze ubrania i obuwie. Jeżeli pracownicy nie otrzymują od pracodawcy właściwego stroju do pracy i korzystają z własnej odzieży oraz butów, pracodawca powinien zapewnić im środki na ich zakup. Ten ekwiwalent określa się na podstawie aktualnych cen.
Ekwiwalent za pranie i konserwację odzieży roboczej
Poza ekwiwalentem za samo używanie prywatnej odzieży i obuwia roboczego wyróżnia się także ekwiwalent za ich pranie oraz konserwację. To rekompensata za koszty, jakie zatrudnieni regularnie ponoszą za utrzymanie ubrań w dobrym stanie i w czystości. Obliczając jego wysokość, uwzględnia się m.in.:
- aktualne ceny prądu, wody czy ścieków;
- rodzaj i ilość pranej odzieży;
- wydatki związane z zakupem środków piorących i czyszczących;
- wielkość i rozległość zabrudzeń;
- częstotliwość prania i konserwacji.
Pracownik, który pierze lub czyści odzież i buty robocze, ma obowiązek przedstawić przełożonemu stosowne kalkulacje. Co ważne, wysokość ekwiwalentu różni się w zależności od tego, czy pracownik pierze odzież samodzielnie, czy korzysta z publicznej pralni.
Niektórzy pracodawcy wypłacają pracownikom także ekwiwalent za dojazdy do pracy. Jest to jednak całkowicie dobrowolna decyzja przełożonego – tego typu środki nie zostały uwzględnione w Kodeksie pracy. Wymienia się również ekwiwalent za używanie własnych urządzeń lub narzędzi. Zasady wypłaty tego typu ekwiwalentów określa się m.in. w umowie o pracę, regulaminie pracy lub innej umowie zawartej między pracodawcą a pracownikiem.